შემოდგომაზე ბიძაშვილს გავყევი ტყეში. ეს დიდი ამბავი იყო იმიტომ, რომ ჩემს დედულეთში, ხარაგაულის ზევით, სოფელ ღუდუმექეთში, ტყეში თითქმის არასოდეს დავდივარ. როგორც ერთი ჩემი მეგობარი იტყოდა: "ეგრე დაჯდა" და დაჯდა ბავშვობიდან.

ეს ალაგი ჩემთვის მუდამ მცონარობის და ჰამაკში წიგნის კითხვის ადგილი იყო, თუ რამე წამიკითხავს ბავშვობის წლებში - იქ წამიკითხავს, უსასრულად გრძელი ზაფხულების მანძილზე.

სასაფლაოს გვერდით სოფლის სტადიონი იყო ყველაზე შორეული წერტილი, სადაც ფეხბურთის სათამაშოდ დავდიოდი და სახლიდან სტადიონამდე მთელი სამყარო, რომელიც სინამდვილეში სამასი მეტრიც არ იქნება, შემლოცველი დედაბერით, საზაფხულოდ ჩამოსული თბილისელი ინტელიგენტებით, ქანცის გაწყვეტამდე მშრომელი იმერელი გლეხებით და რაც მთავარია, წისქვილით და იმის უკან ხევით, სადაც წესით ჭინკები და ავი სულები უნდა ცხოვრობდნენ, მაგრამ არა - აქაურობა კეთილი იყო, კეთილი და თან ჩემი, თან ძალიან უცხო...

ერთხელ ბებია-ბაბუას გავყევით მე და ჩემი და მეზობელ სოფელში, რომელიც, ფაქტიურად, ჩვენს სოფელზეა მიბმული, მაგრამ თითქოს რაღაც მიჯნა გადავლახეთ, სტადიონს გავცდით. ბებია და ბაბუა სამძიმარზე წავიდნენ და ჩვენი თავი არავის დაუტოვეს. დიდი ხნის ამბავია იმიტომ, რომ ბაბუა რომ გარდაიცვალა, ამავე სოფელში ტყეში სოკოზე წასული, მე ათის ვიყავი, ჩემი და - შვიდის. ჰოდა, ეს კიდევ მანამდე იყო. ჭიშკართან დაგვტოვეს და თვითონ ეზოში შევიდნენ, მახსოვს სიცხე და ის, რომ ხის ჩრდილს ვაფარებდით თავს. ჩემი და გამოპრანჭული იყო, ალბათ, მეც კარგად ჩამაცვეს, თუმცა შიგნით არ შევსულვარ, მაგრამ სამძიმარზე წასვლა ეთქმოდა მაინც. ვიჯექით ხის ქვეშ და ველოდი...

სინამდვილეში, იქაურ ტყეში ნამყოფი ვარ, ოღონდ იშვიათად. ის ბიჭი, ვისაც ბავშვობაში ტყეში სოკოზე დავყვებოდი და ვისთან ერთადაც ბურთს ვაგორებდი, ახლა სტადიონის გვერდით, სასაფლაოზე განისვენებს. ჩვენი სახლიდან ტყემდე კი, ისევ ბევრად უფრო შორია, ვიდრე - სინამდვილეში. შორია კახორიც, მთის ფერდობზე ტყეში აშენებული სალოცავი, სადაც ღრმა ბავშვობის მერე პირველად ავედი შარშან შემოდგომაზე. გადავწყვიტე, რომ რა უნდა იყოს ამისთანა და ასვლაზე ერთი საათიც არ დამჭვირვებია. გზაში ბევრი რამე გამახსენდა იმიტომ, რომ ეს მეორე ასვლა იყო, პირველად კი მამაჩემის მხრებზე შემჯდარი ავედი კახორზე და გზაში მამა მეუბნებოდა, რომ აი, ეს არის პანტა, რომელსაც დათვი ჭამს... ეს კიდევ წაბლი, რომელიც, ასევე, უყვარს დათვს და ბოლოს ატალახებულ მიწაზე დათვის კვალი მართლა ვნახეთ...

კახორის გზაზე ახლაც ბევრია პანტაც და წაბლიც და მახსენდებოდა ის ჩვენი გზა, რომლის მერეც ორმოც წელზე კარგა მეტია უკვე გასული. პირველად ზაფხული იყო და მეორედ - ნოემბრის თვე, ქარიანი, უკვე უფოთლო, მოშიშვლებული...

კიდევ, კახორის პატარა საყდარი, რომელიც ოდესღაც კომკავშირლებმა ააფეთქეს, ხელახლა აეშენებინათ. მე მხოლოდ ნანგრევები და ამ ნანგრევებზე ანთებული სანთლის ნაღვენთები მახსოვდა და ისიც მაღლიდან, მამის მხრებიდან დანახული.

სტადიონისგან მხოლოდ კარებებია დარჩენილი, რადგან სოფელში ბავშვები აღარ არიან. სასაფლო კი ისევ იქ არის. სად წავიდოდა? ჰოდა, ამ შემოდგომაზე, მას მერე, რაც ნისლიან დღეს სასაფლაო და ჩვენიანების საფლავები მოვინახულეთ, მე და ჩემმა ბიძაშვილმა, ნიკა თაბუკაშვილმა დიდი ამბით დავთქვით ერთი დღე და წავედით ტყეში. დიდი ამბავი ჩემთვის იყო-მეთქი, თორემ ის სულ დადის. ნიკა სეზონურად ცხოვრობს იმ სახლში, სადაც განჯინაში ჯერ კიდევ ბუდობს ჩემი ბავშვობის სუნი.

სინამდვილეში ეს წლებით ნადები მედიკამენტების - აბების და მიქსტურების სუნია ხის და სიძველის სუნში არეული, მაგრამ, მთავარია, რომ იქ არის - თავის ადგილას. წელს, არ ვიცი რატომ, მაგრა აღარ ჩამისუნთქავს. შარშანდელი მეყო.

დედაჩემის სახლს ჩემი ბავშვობის სუნი არ აქვს - ახალია. ყოველ ზაფხულს ვუცქერ ამ სახლზე შემოსევას, რომელიც შემოდგომაზე ჩერდება. დროებით ზავი იდება და ისიც ცალმხრივი, თორემ დედა არავის ებრძვის. შემოდგომაზე სიმშვიდეა. ზამთარში მით უფრო, ოღონდ ზამთარში იქ არავინაა. სამაგიეროდ ყოველ ზაფხულს ბუნება ამ სახლის დაპყრობას ცდილობს. კონვეერად დაწყობილი ჭიანჭველები აბაზანის კედლებს შლიან და გაჯს სადღაც ეზიდებიან, ფაროსანები, კოღოები და ღამის პეპლები ათასობით მოდიან შუქზე. ტარაკნები და ნაირგვარი ხოჭოები, ყველა რაღაცის სახლიდან წაღლეტას ცდილობს. იმათ მოწამვლას დედა არავის ანებებს და ცდილობს, დამპყრობლებთან ჰარმონიულად იცხოვროს. მე კი მეჩვენება, რომ ყველა ამ სახლის მტერია, ყველა მის გავერანებას და დაშლას ცდილობს. ამ ბრძოლაში მხოლოდ ერთხელ ჩავერიე და ასახდელ ტახტში ჩასახლებულ კრაზანების ბუდეს ცეცხლი წავუკიდე. მომეჩვენა, რომ დედაჩემისთვის არ იყო ადვილი საცქერი, როგორ ადვილად მოვიმოქმედე ეს ყველაფერი.

ზაფხულობით საღამოს ბეტონის აივანს უზარმაზარი გომბეშო სტუმრობს და ზის მდუმარე. ღამღამობით სხვენში პატარა ღამის ცხოველები ძილგუდები დარბიან, მუდმივად რაღაცას ხრავენ, აზიდულ კაკალს აგორავებენ და ვფიქრობ, როგორ უნდა გადარჩეს ეს სახლი, როგორ უნდა გაუძლოს ამდენს, ეს ხომ არასოდეს დამთავრდება, ჩვენ წარმავალები ვართ, ბუნება კი თითქოს უკვდავი და უტევს და უტევს დედაჩემის სახლს, რომელიც ისედაც ფარღალალაა.

იმასაც ვფიქრობ, რამდენად მშვიდია აღმოსავლეთ საქართველო, რამდენად დამნდობი ადამიანის ნაცოდვილარის მიმართ, აქ კიდევ, ლიხს გადაღმა, ბუნება პირდაპირ კარს გიმტვრევს და ფანჯრიდან შემოდის.

მერე ჩვენ ტყეში წავედით და დედაჩემმა ინერვიულა, რამდენჯერმე დარეკა. ცხოვრებაში მე მქონია ნამდვილი თავგადასვალები, რომლებით ტრაბახსაც არ ვაპირებ, მაგრამ ნამდვილად მქონია და ის, რომ დედაჩემი სახლიდან რამდენიმე კილომეტრით წასულზე ჩემზე ღელავს, მირეკავს და რამდენ ხანში დაბრუნდები, ჭადი როდის დავაკრაო, მეკითხება, ჩემთვის ღიმილისმომგვრელიც არის და გულისამაჩუყებელიც...

ტყეში კი კარგია, ისე როგორც მხოლოდ ტყეშია კარგი. ჩემს ბიძაშვილს ვუცქერ და ვხედავ სიმპატიურ, ლამის სრულიად თვითკმარ ადამიანს, რომელმაც აქ სოფელში იპოვა სიმშვიდე, ფუტკარი გაიჩინა, იმ საქმეს მიჰყო ხელი, რასაც ჩვენი ბაბუა მისდევდა, ამიტომ სახეზე ბადეჩამოფარებულს და კვამლის სახრჩოლებლით ხელში რომ ვხედავ, განჯინის შესუნთქვის გარეშეც უამრავი რამე და ვინმე მიდგება თვალწინ.

ჩემი ბიძაშვილი ტყეში უზარმაზარ კაკალს ბერტყავს და მთელ ჩანთას ავსებს, მერე წაბლს აგროვებს და კიდევ ერთ ჩანთას ავსებს. აქაური ნიგოზიც გემრიელია და წაბლიც და კიდევ წაბლის ყვავილის მუქი და მომწარო თაფლიც. ესეც ჩემი ბავშვობის გემოა. ვუყურებ მის გარჯას და მომწონს, რომ ასე ცხოვრობს. ნიკამ ზეპირად იცის სოკოს ადგილებიც. აქაურობის და საერთოდ, იმერეთის განუყოფელი ნაწილია სოკო და სოკოზე სიარული. სოკოების იმერული სახელებიც რაღაცნაირი გემრიელია - მიქლიო, მჭადო, ვარყა და, რა თქმა უნდა, ნიყვი - სოკოების მეფე, რომელიც ბევრს ჰგონია, რომ მხოლოდ იმერეთში იზრდება, სინამდვილეში სხვაგანაც არის, მაგრამ არსად ნიყვს ამხელა კულტურულ-სოციალური დატვირთვა არ აქვს, როგორც ამ ღატაკ და ლამაზ მხარეში. ჩვენ კი სოკოს ვერსად ვპოულობთ. სიმშარლეა, დიდი ხანია წვიმა არ ყოფილა. თბილი და მშრალი შემოდგომაა.

უკან სხვა გზით, კიდევ უფრო ლამაზი ტყით ვბრუნდებით, წიფლები და შქერის ქვეტყე, რომლის ყავილობაც ძალიან ლამაზი იქნება. ჰო, კიდევ ძაღლი გვახლავს, ატორღიალებული ჭკვიანი ფინია, რომელსაც, სადღაც სოფელში ყავს ოფიციალური პატრონიც, მაგრამ მაინც ჩვენთან ურჩევნია იმიტომ, რომ... არ ვიცი რატომ, ალბათ, აინტერესებს და არც ჩვენ ვართ ცუდი ხალხი...

სოფელთან მიახლოებული დედაჩემს ვურეკავ და ვეუბნები, რომ შეუძლია ჭადი დააკრას, თუმცა, რა თქმა უნდა, ჭადზე სულ არ არის საქმე... სინამდვილეში სულ სხვა ამბების და სულ სხვა შეხვედრების ადგილია ეს სოფელი და დედაჩემის სახლი, ოღონდ ჭადიც ძალიან გემრიელია.

ავტორი: არჩილ ქიქოძე