მუსიკა | ცა

SKAZZ: ჯიუტი ბავშვების ქიმია

თებერვალი 22, 2023

„როცა საუბრობ, ისაუბრე გულწრფელად და დამიჯერე მეგობარო, ყველა გაგიგებს.“ - მღერის თანამედროვე პანკ-სცენის ერთ-ერთი უმთავრესი ფიგურა, ირლანდიელი პოეტი გრიან ჩეტენი დღევანდელი როკ-მუსიკის უკვე ემბლემატურ ჩანაწერში A Hero’s Death.

საბა ვაშაყმაძის და ნოდო კუპრავას დუეტი SKAZZ ბავშვური - ჯიუტი და რომანტიკული - რაც მთავარია გულწრფელი ხმაა.  ქუთაისის მიწისქვეშეთში დარჩენის პარალელურად SKAZZ მაინც სწრაფად აფეთქდა, შეიძინა ათასობით ლოიალური მსმენელი, „გაჰაიპდა“ Tik-Tok-სა თუ Instagram-ზე. და მაინც, საბაც და ნოდოც მზარდი პოპულარობის მიუხედავად მკაცრად რჩებიან არაპრივილეგირებულ პოზიციებზე.

SKAZZ-ს პირველ რიგში ენთუზიასტებისგან აქვს მხარდაჭერა. ქართულ ცენტრალიზებულ მუსიკალურ ინდუსტრიაში ეს ფაქტორი ამ დუეტს უნიკალურ წარმონაქმნად აფიქსირებს. „არ ეშლებათ“ - იძახიან მათზე და მართალია ბევრი „ჯერ“-საც ამატებს, თუმცა ეს არ ცვლის იმ ფაქტს, რომ ახლა, ამ დროით და სივრცით მედიუმში, დუეტი სწორედ ვითარდება. ნოდოც და საბაც, ერთად და ცალცალკეც მუდმივ დიალოგში არიან საკუთარ აუდიტორიასთან, ამხანაგების წრესთან, იდეოლოგებთან. მათი სათქმელის ფორმასაც დიალოგის რეჟიმი განსაზღვრავს. 

ნოდო კუპრავამ ერთხელ ასეთი ისტორია მომიყვა: თავადაც მთვრალმა, ახალციხეში ქუჩაში მცხოვრებ ლოთს Marshall-ის ყურსასმენები აჩუქა. სისულელე მომივიდა, უაზრო არტისტული ხოდი იყოო; როგორც კი ხელი მოკიდა, მაშინვე მივხვდი ლომკა როგორ მოეშვა, ეგრევე პოლლიტრაში გაცვლიდაო. გულუბრყვილობაა გჯეროდეს, რომ ასე გააუმჯობესებ გარემოს იმ მიმართულებით, რა მიმართულებითაც გინდა მისი გაუმჯობესება, მაგრამ სწორედ ბავშვური გულუბრყვილობები და სიჯიუტეები რჩება პანკ-მუსიკის ისტორიაში ყველაზე ქმედით ნაბიჯად. SKAZZ ჯერ თავადაც ბავშვია, რომელსაც ქართული მუსიკალური სცენა დიდხანს ელოდა. ამიტომაცაა საინტერესოა თუ როგორ გაიზრდება ეს ჯიუტი ბავშვი და როგორ გაზრდის საკუთარ აუდიტორიას.

ფოტო: სოფი მდივნიშვილი

დიდი ხანი არაა რაც როგორც SKAZZ არსებობთ უკვე მრავალნაირი სივრცე და აუდიტორია გამოცადეთ. როცა ამ გავლილ გზაზე ფიქრობთ - ქუთაისის ანდერგრაუნდ მოშ-პიტებიდან, ბერლინის კლუბებამდე, როგორ გგონიათ, რა არის ის მთავარი რამ, რაზეც იმუნიტეტი გამოიმუშავეთ?

საბა: აუდიტორია. SKAZZ-ის საწყის პერიოდში არ გვისწორდებოდა ის აუდიტორია, რომელიც ჩვენს კონცერტზე მოდიოდა. იმიტომ, რომ მსმენელი რომელიც ესწრებოდა ლაივებს ჩვენგან სხვა რამეს ელოდა და ჩვენ სხვა რამეს ვახვედრებდით. მაგრამ გარკვეული დროის შემდეგ მიდგომა იქით შევატრიალეთ, რომ მოვიდეს ყველა ვისაც უნდა, ვაბშე ყველასთან შეგვიძლია სიმღერა. გარკვეული დროის მერე მიხვდით, რომ მეტი წონა შეიძინა ჩვენმა მუსიკამ, რაღაცები ცხოვრებაშიც უფრო მნიშვნელოვანი გახდა, უფრო პოლიტიკური გავხდით როგორც მუსიკოსები და შესაბამისად იმაშიც გავიზარდეთ, რომ ლაივზე მოსულ ყველა მსმენელთან გამოგვენახა საერთო ენა და გასაგებად გვეთქვა ჩვენი სათქმელი.


ნოდო: აუდიტორიაც გაიზარდა. ბევრი ადამიანი შემოგვრჩა დღეს იმ პირველი აუდიტორიიდან, იმ სასტავიდან ვინც შემთხვევით მოვიდა ჩვენს კონცერტზე. ქუთაისში ლაივებზე გინდა-არგინდა მაინც ერთი წრე დადის და შესაბამისად სხვაგან რომ ვერ მიდიხარ, იძულებულიც კი ხდები საერთო ენის გამონახვა ისწავლო. ვიღაცები წამოვიდნენ თბილისში და ვინც ქუთაისში დავრჩით, კომუნასავით შევიკარით.

SKAZZ ხომ პანდემიის ნაყოფია? მეტი გაგვიზიარეთ რა ხდებოდა პანდემიამდე და პანდემიისას? 

საბა: ვუკრავდით ბარებში, ცხოვრების ტემპი ძალიან ჩქარი იყო, ვერც ვერაფრის დამახსოვრებას ვახერხებდით. მერე უცებ ყველაფერი ჩაქრა და ჩაკვდა და დამშვიდდა ჩვენი ცხოვრებაც. ისე მოხდა, რომ უთქმელად დავიწყეთ SKAZZ-ის კეთება. სადაც დაგვიკრავს სულ კარგი ურთიერთობა გვქონდა ყველასთან მაგრამ ჩვენ ორს მაინც მგონია რომ საუკეთესო მუსიკალური კომუნიკაცია გამოგვდიოდა და ამან შეგვიწყო ხელი. ერთმანეთის კარგად გვესმის და ძაან კომფორტულია დუეტად ყოფნა. დავამუღამეთ ერთმანეთი.

დარქვეივი, პოსტ-პანკი, ელექტრო-პანკი და ა.შ. - ერთ-ერთი ყველაზე უნივერსალური აკუსტიკური ფორმაა იმ მხრივ, რომ თითქმის ყველა ენას ერგება. მე მაინტერესებს იმ აკუსტიკურ ნაკადში, რომელშიც ტრიალებთ, სად არის და რა არის SKAZZ-ის იდენტობა? 

©️ Sakura Shiro

ნოდო: SKAZZ-ის იდენტობას პირველ რიგში ალბათ ქუთაისი განაპირობებს და ჩვენი მუშაობის ფორმატი. ბაზარი არაა, დარქვეივს და პოსტ-პანკს ვუსმენთ წლებია და გავლენებიც ამ ჟანრების ბენდებისგან გვაქვს, მაგრამ საბოლოოდ ჩანაწერს რომ ვუსმენთ ხოლმე, ვამუღამებ, რომ სულ სხვა ჟღერადობა გამოგვდის. 


საბა: ენასთან მიქსში რომ იქმნება ჟღერადობა - ქართული ენაც რომ მუსიკის ნაწილია - ეგ დიდ როლს თამაშობს. ხშირადაა ხოლმე რომ უკვე დაწერილ მუსიკას ვარგებთ ტექსტს; არ ხდება მხოლოდ ისე მუშაობა რომ ჯერ ტექსტი იწერება და მერე ვწერთ მუსიკას. 


ნოდო: ქუთაისი იმ მხრივაც განსაზღვრავს, რომ ცუდი ხარისხის ჩანაწერები გვაქვს. საშინელი აპარატურით ვწერთ. დავუმატოთ ამას ისიც რომ მეტწილად ქუთაისურ პრობლემებზე და ქუთაისიდან გამომდინარე ვმღერით, რასაც ხალხიც ხვდება. 

ქუთაისში დავრჩეთ; Memorial-ით ძალიან ორგანულად მოირგეთ ისტორია - სწორად შეეხეთ, სწორად მოჰყევით, ბოლომდე ჩაჰყევით და თქვენი გახდა. მით უმეტს რომ ამაზე არ ულაპარაკია არავის. რატომაა SKAZZ-ისთვის ისტორია მნიშვნელოვანი?

ნოდო: ჩვენთან ისტორიას ხელოვნურად ცვლიან, პროექტია ხოლმე თითქოს. როგორც ამ მემორიალის ისტორია იყო. მე კიდევ მინდა რომ ისეთი რამეები შევახსენოთ ხალხს, რაც მართლა არ უნდა იყოს დასავიწყებლად მიგდებული.


საბა: და ისტორიაში მარტო წარსულს არ ვგულისხმობთ ჩვენ. სრული სურათი, თავისი აწმყოთი ისეთ დეტალებს გამოკვეთს, ისეთ ხაზებს ავლებს სხვადასხვა დროს შორის, რომ ეს ხაზები და მისი დანახვა მეც მაყალიბებს მერე ადამიანად. თორემ წარსულს კი არ მივტირით?! იმის დაარქივება გვინდა, რაც მნიშვნელოვნად მიგვაჩნია.

თქვენ ცენტრს არ წარმოადგენთ. პერიფერიის ხმა ხართ, თუმცა სიდიდით მეორე ქალაქიდან ხართ. როგორ ფიქრობთ რა ფაზაშია დეცენტრალიზაციის პროცესი დღეს და რა ლოგიკურ შედეგამდე უნდა მივიდეს?

საბა: იცი, მიუხედავად იმისა, რომ სხვა ქალაქებშიც თითქოს იხოდება სიტუაციაო, მაინც ეგზოტიზაციის ფილტრი ადევს ამ ყველაფერს, რაც ძაან დიდ უხერხულობას ქმნის - ჩვენ გვიქმნის, ყოველ შემთხვევაში. თბილისში რომ დავუკრავთ ხოლმე და „ვააუუუ ბიჭები ქუთაისიდან ჩამოვიდნენ, გაჭირვებიდან ჩამოვიდნენ და ახლა ჩვენთვის უკრავენ“ რიტორიკა გვესმის, არაა მთლად იმედისმომცემი. ეს დამოკიდებულება მსმენელშიცაა და მუსიკალურ ინდუსტრიაშიც. მაგრამ მაინც გვგონია, რომ რადგანაც მუსიკოსებში არის ეგზოტიზაციის პრობლემა, მაქედან გადაედება ხოლმე მსმენელსაც. 


ნოდო: ქუთაისში 10-15 წლის წინ ქალაქში უკრავდა ასე 15 ბენდი, სარეპეტიციო სივრცეც იყო და საკონცერტოც. ინტერესიც იყო ასე თუ ისე. კამანდა ყოველ შაბათ-კვირა ატარებდა ფართებს, თბილისიდანაც ჩამოდიოდნენ ბენდები, ახლა კიდევ არანაირი ინდუსტრია არაა. სარეპეტიციო სივრცეც კი არაა ბენდებისთვის.


საბა: ეგ თბილისური ბენდები რომ ჩამოდიოდნენ და დიდი სცენის სუნი სცემდათ ქუთაისელ მუსიკოსებს, რაღაც მხრივ მაგანაც გამოიწვია, რომ მოიხიბლნენ და წავიდნენ. არადა ეს არომატიც ილუზორული იყო. იმ მუსიკოსების აბსოლუტური უმრავლესობა მუსიკას აღარ ქმნის დღეს. ისე არ იფიქრო, რომ მათ ვადანაშაულებ ერთმნიშვნელოვნად. უბრალოდ სანამ ერთი ცენტრის გარშემო ვიწრიალებთ, დავკარგავთ ბევრ ბენდს და ბევრ ხმას. დეცენტრალიზაცია ჩემთვის მარტო თბილისშია დაწყებული, იმ პონტში რომ დიდუბეში და ვარკეთილში დაიწყო იმ მუსიკის კეთება, რომელსაც ამჩნევენ. მაგრამ სრულ სურათში ეგ თითქმის არანაირ როლს არ თამაშობს. 

ეგზოტიზაცია ახსენეთ; ქუთაისიდან თბილისში თუ იგრძნობა, რამდენად საგრძნობია ეს პრობლემა საქართველოდან გერმანიაში? ახლახან მორჩით პირველ გერმანულ ტურს და ამ გამოცდილებაზე რომ მოგვიყვეთ.

საბა: ეგზოტიზაცია იქაც გამოვცადეთ ეგ. იყვნენ ტიპები, რომლებიც კონცერტის მერე მოვიდნენ და გვითხრეს, როცა გავიგეთ ქართული ჯგუფი მოდის, მხარდაჭერის განცდამ მოგვიყვანაო, იმიტომ, რომ ფაქტობრივად ბრძოლის ველიდან მოდიხართო. ქართველებიც გაგვეჩითნენ, რომელთაც ასევე ჰქონდათ ის დამოკიდებულება, რომ „ვაუ, საქართველოდან გამოღწევა მოახერხეთ ბიჭებო!“ თუმცა მეტწილად მაინც სასიამოვნო აუდიტორია დაგვხვდა. ჩვენდამდე და ჩვენს მერე ვინც უკრავდნენ ის გერმანული ბენდები ძირითადად ერთნაირად ჟღერდნენ და უმეტესი მსმენელიც მათზე იყო მორგებული; არავინ ცეკვავდა, არავინ ირხეოდა, გამეხებული სახეებით გისმენდნენ და თითქოს გასკანერებენ. როგორც ჩანს სახასიათოა ეგ ჩასაფრებულობა და ყურადღებიანობა გერმანელი მსმენელისთვის. მერე მოდიან და გარდა იმისა, რომ გეკითხებიან მერჩენდაიზინგი სად და როგორ შეიძლება იყიდონ, ასევე გიზიარებენ იმას თუ რა მოისმინეს და რა განიცადეს, როგორ გაიგეს, რაღაცნაირად მათემატიკურად გილაგებენ ფიდბექს.


ნოდო: საუნდის გამართვაზეც ვთქვათ. აქ არასოდეს დაუყენებიათ ჩვენთვის საუნდი ისე, როგორც იქ. და მარტო გამართვაც არაა; როგორ გეპყრობიან ტიპები! გათვითცნობიერებულები არიან ჟანრში და იციან რომელ არტისტზე როგორი ხმა უნდა დააყენონ. ხმის ინჟინერი ვინც იყო, გვითხრა რომ რაც კი მონახა სტრიმინგებზე, ჩვენი ყველაფერი მოისმინა და იმის მიხედვით დაგვიყენებდა ხმას. პროცესში სულ გვეკითხებოდა რა და როგორ გვერჩივნა ყოფილიყო. 

თუმცა, გერმანიაში კაი საუნდი კი არის, მაგრამ ქუთაისური მუხტი გაკლია - ის ენერგია, რასაც საქართველოში მივეჩვიეთ მსმენელისგან; ჩახლეწვამდე რომაა ხოლმე ერთი კამანდა სცენის წინაც და მერე გარეთაც - ერთიანი დუხია.


საბა: კი ხშირად ვწუწუნებთ ხოლმე საუნდის პრობლემაზე, მაგრამ ზედაპირულად არ ვუყურებთ ამ საკითხს. ჩვენში პრობლემა ისიცაა, რომ შესაბამისი სკოლები არ არსებობს, სპეციალიზება არ ხდება და წესიერი - და თან ხელმისაწვდომი - განათლება არაა ამ მიმართულებით. მე რაც ვიცი, არის მხოლოდ ერთჯერადი ძვირიანი კურსები, 3000 ლარამდე გადაიხდი და გადახდის შემთხვევაშიც კი ჯერესერთი იმაში არ ხარ დარწმუნებული, რომ ამ საქმით იშოვი ფულს და სტაბილურ სამსახურს, მეორე კიდევ არც იმაში რომ ჟანრობრივ განსხვავებებს გასწავლიან და აითვისებ როგორც ინჟინერი. ბევრშრიანი პრობლემაა ეს და მარტო ხმის ინჟინრებს ვერ შეაწმენდ ხელებს ამაზე. 

SKAZZ-ის ზღაპრის უხილავი გმირები

საბა: ის ამხანაგები, ვინც გარშემო გვყავს, ვინც სულ ფიქრობს და ყვირის, რა როგორ შეიძლება გამოსწორდეს ქვეყანაში, ქუჩაში დროშით დგანან და ჯერაც სჯერათ, რომ რაღაც შეცვალონ. მთავარ ბიძგს სწორედ ეს ამხანაგები გვაძლევენ. 


ნოდო: ის მომენტიცაა, ქუჩაში ვიღაცას დავინახავთ და განაპირობებს ხოლმე ჩვენს სიმღერას მერე. იმდენ რამეს უყურებ ქუთაისში, და ისეთ რამეს რომ სახლში მიდიხარ თუ არა, ეგრევე წერას იწყებ; ქუთაისის ბაზარში ერთი გავლა გინდა და ნახავ რა ჰარდქორში ვცხოვრობთ; და ეს ადამიანები, ამხელა ტკივილით რომ არიან წარმოჩენილები და მაინც შენთან ურთიერთობაში იმაზე არიან კონცენტრირებულები, რომ გაგიღიმონ და ის გაგრძნობინონ, რომ ჩვენ შეიძლება ვერაფერი მოვასწარით, მაგრამ შენ გვინდა რომ მოასწროო, ეგ ხალხი გვაძლევს მუხტს. 


მე და საბა პატარები რომ ვიყავით და 90-იანების მუსიკოსები - არა-მუსიკოსებიც - სულ გვებაზრებოდნენ და რჩევებს გვაძლევდნენ, გვასმენინებდნენ რაღაცებს, გვანათლებდნენ ფაქტობრივად. სულ გვყავდა გარშემო ხალხი, ვისაც უნდოდა რომ ახალი გვენახა. უფროს ხალხთან კომუნიკაცია რომ გავჭერით, იმ კამანდამ რომ თავიანთი მუსიკალური გემოვნება და განათლება გაგვიზიარა, დაგვეხმარა იმაში რომ ერთიანობის განცდა გაჩნდა მთელს კომუნაში. 

ფოტო: სოფი მდივნიშვილი


ერთი-ორი დღის წინ ნიკ ქეივის წიგნს ვკითხულობდი და ეწერა, რომ პანკი ჩაგრული და ვერ-გამარჯვებული, ფსკერზე დაყვინთული ხალხის ხმააო. მაგრამ ეს ხმა რას ცვლის? არის ეს ხმა უფრო მეტი ვიდრე გაღიზიანების ძალაუფლება?

საბა: თავებს არ ვიტყუებთ, რომ რაღაც ძირეულის შეცვლა შეიძლება, მაგრამ პანკი მაინც საუკეთესო იარაღია რაღაცების შესახსენებლად. ის რომ ძალაუფლების სადავეები ვისაც აქვს, მათთვის სახეში გალაწუნება შეგიძლია, ეს ხალხსაც უნდა დაანახო. თბილისური დიდი საკონცერტო სივრცეების შემთხვევაში არ გამოდის სათქმელის მიწოდება პანკით და აყროლებული ტანსაცმლით, იმიტომ რომ ისტებლიშმენტია იქ გამაგრებული და ბექსთეიჯშიც კი ხშირად მარტო ქუთაისლებისგან, ჩვენი ამხანაგებისგან თუ ვგრძნობთ ხოლმე გაგებას და გამხნევებას. ელიტას მიკედლებული მუსიკოსები ხშირად ისე გვიყურებენ რომ ჩვენ ვიღაც შემოთრეული ბავშვები ვართ, რომლებიც სცენას გავახურებთ და გავაჯვამთ მერე. 


ნოდო: შენი არსებობით რომ ახერხებ გაღიზიანებას ვიღაცის, და თან იცი რომ შენი არსებობა რეალურად დანაშაული და სახიფათო არ არის, ეგეც პანკია - როცა წინააღმდეგობა ხარ შენი არსებობით უკვე. 

SKAZZ ვის აღიზიანებს ახლა? რამხელა ძალაუფლება აქვს?

საბა: რთულია თქვა ვის ვულაწუნებთ ახლა სახეში. ჯერ პატარები ვართ და დიდ მასშტაბებს ვერ ვწვდებით. ვიცით, რომ ქართულ პრივილეგირებულ მუსიკალურ ელიტას ვაღიზიანებთ როცა „რას ჰქვია შე ღლაპო ბავშვო დედაენის ბარში დაკვრაზე პროტესტს აცხადებ“. იმედია უფრო მეტს გავაღიზიანებთ.

იტერვიუს სრული ვერსია გამოქვეყნდება tapemagazine.com-ზე


ავტორი: მიხეილ ციხელაშვილი

cover photo: სოფი მდივნიშვილი