„წერილის“ შესახებ პირველად 14 წლის ასაკში გავიგე - სოციალურ ქსელში დავწერე პოსტი, სადაც ჩემი ფლეილისტის განახლებისთვის ქართულ ხარისხიან მუსიკას ვეძებდი. „ტაქსთან“, Mother On Mondays-თან, „რეცეპტსა“ და სხვებთან ერთად, აღნიშნული ჯგუფი კომენტარებში არავის გამორჩენია

კარგად მახსოვს, ამ პერიოდში არსებული ლოკალური ბარის კულტურა, სადაც ლაივ კონცერტებზე წამყვანი მუსიკალური ჟანრები როკი, მეტალი და ალტერნატივა იყო. გამიკვირდა და გამიხარდა, როცა ბარ „რიფერმა“ „წერილის" კონცერტი დააანონსა. ვერ წარმოვიდგენდი, რომ სხვა 90-იან წლებში შექმნილი ქართულენოვანი ჯგუფებისგან განსხვავებით, ის ისევ აქტიური იქნებოდა და ისევე, როგორც 27 ივნისს Lisi Wonderland-ის ფესტივალზე, მათი მოსმენა ცოცხლად შემეძლებოდა.

ფოტო: მარი ყალაბეგაშვილი

ჯგუფი „წერილი“ ქართული მუსიკის ისტორიაში ის იშვიათი გამონაკლისია, რომელიც განვითარების გზაზე არც სოლო პროექტი გამხდარა და არც მუშაობა შეუწყვიტავს.

გია თოიძესთან, „წერილის“ ფრონტმენსა და თანაავტორთან,

საუბარი 90-იანი წლებით დავიწყეთ:

ფოტო: ლაშა გაბუნია

- დღევანდელი გადმოსახედიდან, რაღაცეები 90-იანი წლების შესახებ არასწორადაა აღქმული. შემოქმედებითად პროდუქტიული ათწლეული რომ იყო, მიმაჩნია, არ შეიძლება მხოლოდ ამაზე ხაზგასმა. პირველ რიგში, ეს იყო სირცხვილი, სიბნელე და თუკი რამეს თავის მოჭრა ჰქვია, სწორედ ასეთი პერიოდი. დღეს ამას უფრო დიდი ყურადრება მინდა მიექცეს, ვიდრე იმას თუ „მაშინ რა მაგარ სიმღერებს აკეთებდნენ“. ქვეყნიდან ხალხი იძულებით რომ არ გაქცეულიყო, ვინ იცის, დღეს როგორი სიმღერები დაიწერებოდა. საერთოდ ცხოვრებაც რომ უფრო ნორმალური გახდეს, საჭიროა გადაფასება და დაფიქსირება, რომ 90-იანი წლები, კიდევ ერთხელ, სიბნელე, სირცხვილი და სისასტიკე იყო. რა თქმა უნდა, არის სიმართლის მარცვალიც იმაში, რომ ამ დროს კარგი მუსიკა იწერებოდა, მაგრამ ამ განწყობამ ისეთი ფორმა მიიღო, რომ თითქოს ამართლებს, რაც მაშინ ხდებოდა, ამაზე კი წითელი ხაზის გადასმა დღეს ჩემთვის მთავარია.

- კონფლიქტური გარემო ბარიერზე მეტად, იარაღი ხომ არ ხდება თქვენსა და იმ პერიოდის ჯგუფების შემოქმედებაში? 

- სწორედ ამაზე ვსაუბრობ, სურათი დაიხატა ისეთი, რომ რა კი ასეთი სიტუაცია იყო, სწორედ ამიტომაც გაჩნდა ეს მუსიკაც, მაგრამ ამ დროს ზოგადად სამყაროში იყო კონფლიქტი. საუკუნის მონსტრი - საბჭოთა კავშირი დაინგრა და სულ რომ სიმშვიდეში ვყოფილიყავით, ამ ნანგრევების ენერგეტიკის ქვეშ მაინც დაიწყებოდა რაღაც ძალიან ახალი. დავრჩით გაშიშვლებულები და მოწყვეტილები იმისგან, რასაც აქამდე „ვეყრდნობოდით“, ამის ფონზე კი ერთმანეთს დავუმატეთ კონფლიქტი. კლანებად დაყოფის გამო ნორმალურ ხალხს აქ გაჩერების საშუალება აღარ დარჩა, ეს კი მუსიკის დასაწერად ნამდვილად არ იყო საჭირო. 

- თქვენი გადაწყვეტილება - დარჩენილიყავით საქართველოში, ასეთ გარემოში, იყო ნამდვილად გააზრებული. იმ ფაქტორის გარდა, რომ ჯგუფი ქართულენოვან მუსიკას ქმნის, რამ გადაგადგმევინათ ეს ნაბიჯი?

- 90-იანების მიწურულს, დაახლოებით 1998 წელს, ქვეყნიდან წასვლის სერიოზული საშუალება გამომიჩნდა. მუსიკას თავი რომ დავანებოთ, რუტინული მდგომარეობიდან გამომდინარე, ამის ადამიანური მოთხოვნილებაც კი მქონდა, ცოტახნით მაინც გავცლოდი აქაურობას. ამ დროს „ამორალის“ სადებიუტო ალბომი უკვე ჩაწერილი გვქონდა და ვგრძნობდი, ყველაფერი წინ იყო. ვხვდებოდი, თუ წავიდოდი, ის, რაც დაწყებული მქონდა სხვა ქვეყანაში ვერ გაგრძელდებოდა. 1 წლიანი პაუზის შემდეგ ახალი ენერგიით შევივსე და 2000- იანები ახალი მუსიკით დავიწყე. გავაგრძელე მუშაობა non-stop და ამის მერე ვიცოდი, აღარ გავჩერდებოდი.

- და მაინც, ამ გარემოში გადაწყვიტეთ ყოფნა.. რა არის მუხტი, რაც გაწერინებთ სიმღერებს და სხვა ქვეყანაში რატომ არ გამოვიდოდა იგივე?

- ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ენის მომენტია. სხვა ენაზე სიმღერის სურვილი არასდროს მქონია. სიტყვა ჩემთვის იმდენად მნიშვნელოვანია, სხვისი სიმღერაც თითქმის არასდროს შემისრულებია. მგონია, ადამიანი სიმღერას, რომ წერს ის თავის სიტყვისა და ემოციაზეა პასუხისმგებელი. მე კი სხვის სიტყვას ვერ გავითავისებ. შეიძლება ახლა ენა, როგორც ბარიერი, უკვე აღარ არსებობს და არის საშუალება უცხო ქვეყანაში ქართულად გავაჟღეროთ მუსიკა, მაგრამ იმ პერიოდში ყველაფერი ჯერ აქ იხვეწებოდა, დუღდებოდა და ცხვებოდა. 

- ეს შანსი არ გავუშვი და მეორე არ გამოვიყენე. ზოგადად, სიმღერის დაწერის პროცესი ადრინდელისგან არ შეცვლილა და ასეთია დღემდე. ჩემთვის ეს იმდენად ძვირფასი მომენტია, აქ პატარა ცვლილებაც რომ მოხდეს, ასე მგონია, უკვე ვეღარ განვაგრძობ წერას. ბიძგი კი ნებისმიერმა სიტუაციამ შეიძლება მომცეს.

„იმას, რასაც მუსიკალური სიმშვიდე ჰქვია, ალბათ, შემიძლია ნებისმიერ დროს ვიპოვნო."

- თავდაპირველ სახელწოდებაზე - „ამორალი“, სხვადასხვა წყაროდან ამოვიკითხე. რას ნიშნავს ჯგუფის შემდეგი ეტაპი - „წერილი“ თქვენთვის?

- ჩემს ერთწლიან პაუზაზე, რომელიც 1999-00 წლებში ავიღე, რამდენიმე ფაქტორმა იმოქმედა. ერთი იყო, ბევრი ძვირფასი მეგობარი და მუსიკოსი ქვეყნიდან წავიდა, ზოგმა კი მუსიკას საერთოდ თავი დაანება და სხვა საქმე დაიწყო. დავრჩი მარტო და ვიგრძენი, დასვენება არ მავნებდა. თან, თუ მანამდე წამყვანი მუსიკა ალტერნატივა იყო, 90-იანების ბოლოს უკვე ესტრადა წამოვიდა. ტელევიზიამ და პროდიუსერებმა ფული ამაში ჩადეს. ესტრადა არც შინაგან იმპულსებს და არც ინსპირაციას მაძლევდა,„წერილის“ დაარსებით კი, მე და მისი თანაავტორი ლევან სვანიძე ამისაგან შორს დავდექით.

ხელოვნების ნებისმიერ ჟანრს ახასიათებს, რომ როცა რაღაცას ქმნი, გონებამ იცის, ამას ვიღაც ნახავს. მუსიკისა თუ ნახატის შემთხვევაშიც, ამას ვიღაცას გადასცემ. „წერილი“ უბრალოდ ამ პროცესის უბრალო სახელია. სახელწოდება „ამორალი“ ერთწლიანი პაუზის შემდეგ თითქოს ამოვწურე, ძალების მოკრების მერე კი ამ სიტყვამ ახალი დატვირთვა ჩემში ვერ იპოვა. „ამორალი“ ქრონოლოგიურად „წერილის“ წარსულია, ამიტომ, რაც მას მანამდე გაუკეთებია, საერთო ხედვით, ეს ერთი და იგივეა.

- ნახსენები გაქვთ, რომ თქვენთვის ჯგუფურობას დიდი მნიშვნელობა აქვს და მუსიკალურ პროექტს არ გინდათ გია თოიძის სახელი ერქვას. მიუხედავად იმისა, რომ ხშირად მხოლოდ გიტარის თანხლებით გამოსულხართ, ეს სხვა წევრების ჩადებული წვლილის შენარჩუნების ჟესტი ხომ არაა თქვენი მხრიდან?

- რა თქმა უნდა, მინდა ჩემი ჯგუფის წევრების დაფიქსირება. მიუხედავად იმისა, რომ მუსიკას შეიძლება მარტო ვწერ და შემდეგ მიმაქვს ის სხვა წევრებთან, ისინი ყველაფრის თანაავტორები არიან. მაგალითად, ახლა ლევან ჯავახიშვილთან კოლაბორაციით, „წერილში“ სულ სხვა მომენტები გამოიკვეთა. ჯგუფი ერთ ორგანიზმს გავს, სადაც, როგორც გული და ტვინი, ისიც ერთ მთლიანობას ემსახურება. როცა სიტყვას ამბობ და გიტარისტი თემას ადებს, ხვდები, უამისოდ ეს სიტყვა საერთოდ არ არსებობს. ალბათ ,მარტოც შევძლებდი, მაგრამ ჯგუფში რა პროცესებსაც გავდივარ, ამ კულტურამ გაზარდა ჩემში სიყვარული.

- ამბობთ, რომ მუსიკა და ტექსტი თქვენს შემოქმედებაში ცალ-ცალკე არ დგას. ტექსტი თქვენთვის ცალკეულად, როგორც პოეზია, არ არსებობს და ის არის აუცილებლად მიმართებაშია მუსიკასთან...

- სიტყვასთან შეხება მუსიკის გავლით მაქვს. ვერ წარმომიდგენია, ტექსტი დავწერო და ის ვინმეს მუსიკის გარეშე ბეჭდურად გადავცე. შეიძლება, ვიღაცისთვის ეს საინტერესო და ფასეულიც იყოს, მაგრამ მე ცალკე არ გამოვიტანდი. ზუსტად ისე, როგორც დაკვრა ვერ წარმომიდგენია სიმღერის გარეშე. მელოდია როცა მოდის, მას ეგრევე ტექსტი მოყვება, ანუ ერთმანეთის გარეშე ეს არ ხდება.

სიმღერის წერის დროს ემოციური ინტელექტი ისე შემოდის, რომ, ვიცი, მას გაფილტვრა აღარ სჭირდება. როგორც კი ფიქრს ვიწყებ „ეს ასე ხომ არ აჯობებდა“, პროცესს ეგრევე თავს ვანებებ. შინაგან ინფორმაციას უკვე იმხელა გზა აქვს გამოვლილი, რომ ახლა უბრალოდ საჭიროა გადმოსცე. თუ მას კიდევ რაღაც სჭირდება, ჩათვალე, ჯერ არ ყოფილა მომწიფებული და მერე მოვა დრო როცა დაწერ.

- როდის ითვალისწინებთ აუდიტორიას და რა მომენტში შემოდის მსმენელი თქვენთან?

- მსმენელს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. მოვხვედრილვარ კონცერტებზე, როცა უკვე სცენიდან გახედვისას ვხვდები, აუდიტორია საერთოდ არ გვიცნობს და, დიდი ალბათობით, არც მერე მოგვისმენენ, მაგრამ მომიხერხებია იმ კონკრეტულ მომენტში მათთვის ჩემი მუსიკა აგრესიის გარეშე, საპატივცემულო მაინც ყოფილიყო. არის მომენტი, როცა შენს მსმენელს ეგრევე ცნობ და სიყვარულის გარდა, ამ ემოციას ვერაფერს დავარქმევ. ცოცხალ კონცერტებზე მეც აუდიტორიის ნაწილი ვხდები და ზუსტად ამ წრის შეკვრაა ლაივი.

- მომენტს ხომ არ გაიხსენებთ, როცა თქვენი ნამუშევარი გარემოში არეკლილი დაგინახავთ? 

- „ნაცრისფერი ცა“ რომ დავწერე და ბოლო აკორდი ავიღე, მახსოვს ვიგრძენი, მუსიკა ჩემს პატარა ტერიტორიას გასცდა და თითქოს, საზღვრებს გავიდა. მეგონა, როცა მე აქ ამას ვაკეთებდი, ვიღაც სამყაროს სულ სხვა კონტინენტზე ისმენდა და ზუსტად იგივე განცდებში ცხოვრობდა, როგორშიც მე. შეგრძნება, რომ ეს არაა მხოლოდ ჩემი და ჩემი მეგობრების მუსიკა, პირველად ამ სიმღერაზე გამიჩნდა.

- თუ ეს ემოცია შენთვის ძვირფასია და უფრთხილდები, ის სწორ გზაზე გაყენებს. ერთხელ მითხრეს, ჩვენ ამ ქვეყნიდან რომ გავიქეცით და სხვადასხვა ქვეყნის უცხო სახლებს ვაფარებდით თავს, ჩვენი ყველაზე ტკბილი სახლი თქვენი მუსიკა იყო ჩვენთვისო. ამაზე მაგარი რა შეიძლება იყოს რამე. „ნაცრისფერი ცაც“ თვითონ მივიდა ყველასთან. ასეთ მომენტებს ვეყრდნობი და გარემოდან წამოსული დისკომფორტი არ ყოფილა იმის მიზეზი, მუსიკისთვის თავი დამენებებინა. ვიღაცისთვის ჩემი მუსიკა ყველაზე ტკბილი სახლი თუ არის, ეს უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე დიდი ჰონორარი.

- ალბომი როცა ლეიბლზე გამოდის, დიდი ყურადღება ექცევა მის ვიზუალურ და სხვა მხარეებს. თქვენს შემთხვევაში, რამდენად ითვალისწინებთ საბოლოო პროდუქტის სახეს?

- ჩემთვის მუსიკაშიც და ვიზუალურ მხარეშიც მთავარია, რაღაც ზედმეტი არ იყოს, მუსიკალური ვიდეოები კი ყოველთვის მეორეხარისხოვანი იყო. თუ ატვირთული გვაქვს 100- მდე სიმღერა, აქედან კლიპი 2-3-ს აქვს და ისიც სხვების ინიციატივით გაკეთდა. შეიძლება, ვცდებოდი კიდეც, ამას ყურადღებას რომ არ ვაქცევდი, მაგრამ გამომდინარე იქიდან, ჩვენს გარემოში მუსიკოსობა ფუფუნებასთან დაკავშირებული არაა, ეს ბევრ ენერგიასა და რესურსს ითხოვდა, ამის ნაცვლად კი ისევ სიმღერების წერა მერჩივნა. სხვათაშორის, როცა „თესეას“ რეჟისორი დაგვიკავშირდა და აქ „წერილის“ მუსიკა გაჟღერდა, დავინახე ესთეტიკურად ჩვენი ჯგუფის აღქმა, როგორი განსხვავებული შეიძლებოდა ყოფილიყო.

- ახლა დაიწყო „წერილის“ სიმღერების სხვადასხვა პლატფორმაზე ატვირთვა და ნელ-ნელა იხვეწება საავტორო უფლებების საკითხი, მაგრამ რამდენად მაქვს ამის ისეთივე სურვილი, როგორიც 10-20 წლის წინ მქონდა, ეგ სხვა ამბავია. ეს ის მინიმუმია, რაც ლეიბლებმა თუ სხვადასხვა პირებმა ახლა უნდა გააკეთონ.

- როგორც ვიცი, ახალ ალბომზე მუშაობა უკვე დაწყებული გაქვთ. როდის შევძლებთ მის მოსმენას?

- ახალ დიდ ალბომზე ლევან ჯავახიშვილთან ერთად ვმუშაობ და მას წლის ბოლოს უნდა ველოდოთ. ფესტივალებისა და ჩანაწერებისთვის 1 საათიანი პროგრამა უკვე მზად გვაქვს. მე და ლევანს ჩვენი გზები ცალ-ცალკე გვაქვს განვლილი, ახლა კი როგორც კოლეგები და მეგობრები, ერთად ვმუშაობთ. ჩვენი კოლაბორაციით, „წერილში“ სხვა სივრცეები გაიხსნა და ჯგუფში ახალი ჰარმონია გაჩნდა.

ავტორი: მარი ყალაბეაგშვილი